Wil je dit artikel lezen?
Bovendien ontvang je Bij de Hand maandelijks in je mailbox!
We naderen het eind van het jaar en dan duikt in onze contreien een bijzonder fenomeen op: de kerstbieren. Vanwaar komt deze merkwaardige traditie? Immer nieuwsgierig trok de redactie van Bij de Hand naar een kenner voor antwoorden.
Jan Foubert is historicus, studeerde als biersommelier af aan het CVO Vitant, genoot een brouwopleiding aan het COOVI in Anderlecht en geeft thans zelf les over bier aan het CVO Gent in hun sommelier opleiding. Hij is daarnaast huidig voorzitter van het ABC, het Antwerps Bier College. Zeg zelf: wie is nu beter geplaatst dan hij om klaarheid te … schenken over de kerstbieren?
In de Middeleeuwen was het bier brouwen nog geen “Belgisch” internationaal gewaardeerd fenomeen en het lokale bier eerder een matig drankje. Toen was de Antwerpse haven dé import hub en distributie draaischijf voor diverse buitenlandse bieren uit Engeland en Duitsland. Onze kade aan het Steen heette toen niet voor niets het “bierhoofd”. Met zo’n succesvolle importmarkt in deze stad duurde het niet lang of de lokale brouwers schoten in actie. Onder impuls van urbanist Gilbert van Schoonbeke en met de bouw van het innovatieve Brouwershuis konden ze al hun veerkracht inzetten om de biermarkt te gaan veroveren. Vanuit dat oorspronkelijke “waterhuis” (het zou pas later de naam Brouwershuis krijgen) werd water opgepompt naar zestien Antwerpse brouwerijen om het productieproces te vergemakkelijken. In onze “Gouden Eeuw” was onze regio reeds volledig zelfvoorzienend in het goede gerstenat.
Dezelfde veerkracht vinden we terug in het verhaal van de kerstbieren. “Je moet weten dat de eerste oerversies van kerstbieren eigenlijk eeuwenoud zijn. Tijdens de advent, de periode voor kerstmis, werd er gevast. De heel strenge restricties in voeding noopten de bevolking toen om toevlucht te zoeken tot rijkere, zwaardere bieren.” zo steekt Jan Foubert van wal met een historisch weetje. “Maar noteer dat dit helemaal niet de huidige kerstbieren zijn zoals we die nu kennen. Deze komen hier pas in de 20e Eeuw op de markt! Zwaardere bieren uit het Verenigd Koninkrijk (“Scotch Ale) werden ingevoerd en hier als speciale seizoenbieren aangeboden. Onze brouwers bleven ook nu niet bij de pakken zitten. Geconfronteerd met de buitenlandse import van het ‘kerstbier’ gingen Belgische brouwers aan de slag om zelf kerstbieren te maken.” (lees verder onder de foto)
“Zo is er ondertussen een fantastische keuze in Belgische kerstbieren beschikbaar, zoals Avec Les Bons Vœux (Brouwerij Dupont), Père Noël (Brouwerij De Ranke), 3 Fonteinen (geuze van gelijknamige brouwerij), Dobbel Palm (Brouwerij Palm) en – wellicht de meest bekende en tevens oudste – Gordon’s Xmas van John Martin. Deze laatste is wel degelijk gebrouwen in een België, al ligt de origine ervan in Schotland. Vele Belgische brouwerijen brengen in de eindejaar periode speciale bieren op de markt, denken we maar aan de Sint Bernardus Christmas Ale of de Gouden Carolus Christmas. We kunnen ze niet allemaal opsommen,” vervolgt Jan.
“Wat deze winterbieren wel gemeen hebben is dat ze extra afgekruid zijn. Vaak gebruikte kruiden zijn nootmuskaat, kruidnagel en kaneel. Dat zijn kruiden die je ook in speculaas terugvindt. Ik wil best nog enkele tips geven over cafés en/of bruine kroegen, waar je in het historisch centrum van Antwerpen terecht kan voor het degusteren van kerstbieren: De Ware Jacob, Den Hopsack, Pardaf, Café Ernst, The Northerner, om maar enkel te noemen.”
Om te eindigen heeft Jan Foubert ook nog een goede raad in petto: “Van kerstbieren moet je genieten, dus langzaam en met mate nuttigen is de boodschap. En al zeker geen ‘binge drinking’!”
