Wil je dit artikel lezen?
Bovendien ontvang je Bij de Hand maandelijks in je mailbox!
Het is 78 jaar geleden dat WOII werd beëindigd. De meeste Belgen hebben dus nooit een oorlog op ons grondgebied meegemaakt. Het is al zo lang geleden dat we dit bijna als een verworven situatie aannemen.
In de jaren ’50 van vorige eeuw was de situatie compleet anders. De oorlog lag nog vers in het geheugen en de desastreuse gevolgen van de kernbommen die op Hiroshima en Nagasaki gevallen waren, stonden bij iedereen op het netvlies gebrand. Bovendien waren er 2 nieuwe machtsblokken ontstaan, het blok rond de Verenigde Staten en dat rond de toenmalige USSR. De vrees voor een nieuwe kernaanval tijdens die “koude oorlog” was permanent aanwezig.
Het is tegen deze achtergrond dat het Belgische ministerie van Binnenlandse Zaken opdracht gaf aan onze grote steden tot het bouwen van zogenaamde atoomschuilkelders. Er werden trouwens in die periode in Antwerpen ook brochures uitgedeeld met richtlijnen voor het uitbouwen van een gezinsschuilplaats.
Voor de bouw van de ‘atoomschuilkelders’ werd in Antwerpen vooral gefocust op de haven. Het havengebied lag in die tijd nog vlakbij de stad. Zowel aan de Zuiderdokken (nu Zuidpark), de Scheldekaaien als op het Eilandje gonsde het nog van de havenactiviteit.
Voor het havenpersoneel werden in ijltempo 3 types bunkers gebouwd, totaal ging het over 99 exemplaren.
De kleinste bunkers, amper 2 vierkante meter groot en geschikt voor slechts 6 personen, bevonden zich in de buurt van een brug of een sluis. Voor de dokwerkers voorzag men 48 exemplaren elk geschikt voor 62 personen. Deze waren onder andere te vinden aan de Scheldekaaien. Maar de 6 grootste kelders voor ieder 126 personen waren voorbehouden voor de scheepsherstellers bij de droogdokken aan het Kattendijkdok. Deze waren voorzien van een toilet en een aparte ruimte voor medische verzorging. Hiervan is er nog 1 bewaard tussen dok 4 en 5 in het droogdokkenpark. (Lees verder onder de foto)
De schuilplaatsen waren gemaakt uit gewapend beton met zware metalen deuren. Sommige bunkers waren bedekt met kasseien als extra bescherming tegen eventuele brandbommen. Maar efficiënt tegen nucleaire, biologische of chemische aanvallen waren ze allerminst, en de overheid … die wist dat. Daarvoor ontbraken er teveel technische snufjes zoals een overdruksysteem of een filter in de buizen van de luchttoevoer. Ze waren gewoon geplaatst om de burgers wat op hun gemak te stellen.
Maar ook aan onze kunstschatten werd gedacht. In het KMSKA was een indrukwekkende atoomkluis gebouwd van 4 meter breed en 20 meter lang zodat zelfs de grootste kunstwerken van onder meer Pieter-Paul Rubens er in geval van dreiging een veilig onderkomen hadden. Deze kluis werd recent ontmanteld om er een depotruimte van te maken. Zelfs het stadhuis had een atoomkluis, weliswaar zonder ventilatiesysteem en bijgevolg niet bedoeld voor mensen.
De meeste bunkers zijn na de koude oorlog, of afgebroken, of dichtgemetseld en verzegeld. Door de recente heraanleg van de Scheldekaaien zijn bijna alle resterende bunkers daar verdwenen. Maar in de buurt van de Rijnkaai en op het Eilandje zijn er nog verschillende exemplaren te zien, zij het zwaar verwaarloosd, aangetast door betonrot en vaak ondergelopen met grondwater.
Er werden in die periode ook verschillende schuilkelders gebouwd in de binnenstad. Zo zouden er voor de burgers verschillende kelders gebouwd zijn onder meer op de Groenplaats, de Grote Markt, de Vrijdagmarkt en de Veemarkt. Sporen daarvan zijn er, althans bovengronds, niet meer te bespeuren. Toch wordt nu eraan gedacht om de twee (herontdekte) schuilkelders te verwijderen onder de Vrijdagmarkt. Er zouden “toekomst” bomen komen, slechts hetzelfde aantal als deze die er nu staan, dus gewoon een vervanging.
Is het nu het moment om de levendige Vrijdagmarkt hiervoor te ontmantelen?
Stuur zelf je mening aan de indieners van dit idee! https://ebesluit.antwerpen.be/zittingen/21.0927.1237.7625/agendapunten/22.0823.7667.1033;jsessionid=302A3C0F3587FD86ED387C0CEBED16B5
Is het waardevol de mooie Vrijdagmarkt om te graven om oude schuilkelders te verwijderen?
