Onlangs zat ik met een goede vriendin op een terrasje op de Vrijdagmarkt.  

“Kijk,” zei ik, wijzend op de gevel van het Museum Plantin-Moretus, “dààr, achter die twee ramen op de tweede verdieping, heb ik mijn burgerdienst gedaan!”. 

En dat is ook zo – mijn nogal innige relatie met de Antwerpse museumwereld begon achter die fraaie 18de-eeuwse gevel van architect Engelbert Baets. 

De Vrijdagmarkt was toen nog een doods plein, met twee triestige volkscafeetjes voor alcoholisten en enkele onduidelijke roepzalen of winkels waar oude meubels waren opgestapeld. 

Wanneer dat was? Begin jaren 1980, toen heel Antwerpen er een wat hopeloos bij lag. De vrijheid-blijheid van de jaren 1960 en ’70  was voorbij; in de nasleep van de oliecrisis van 1973 lag de recessie als een vuil verhuisdeken over de wereld. 

Alleen op woensdag- en vrijdagmorgen ging het er levendig aan toe op de Vrijdagmarkt. Kooplustigen boden er op een doos “varia” – altijd onmogelijke oude rommel – en als ze die binnenhaalden, riep de “veilingmeester” steevast: “Veel geluk ermee!”. 

“Als die niet oppast, eindigt hij nog eens op de Vrijdagse Markt,” zei mijn grootmoeder soms over iemand die niet zorgvuldig omging met zijn geld. 

Ik eindigde er niet (voorlopig toch), ik begon er. 

Met 8.000 Belgische franken soldij per maand en een pak met twee overhemden, vier “marcellekes”, vier onderbroeken en twee paar sokken. Dat laatste kregen gewetensbezwaarden maar één keer. 

Dat ik uitgerekend in het Museum Plantin-Moretus terechtkwam, was te danken aan mijn grootvader langs moederszijde.  

Die had als timmerman in dienst van de Stad Antwerpen meegewerkt aan de restauratie van het museum, na de inslag van een Duitse V1, eind 1944. 

“Den Bompa zei dat daar nog kisten vol ongeklasseerd archief staan,” zei mijn moeder. 

Bijna veertig jaar na het einde van de Tweede Wereldoorlog leek de kans dat ze er nog zouden zijn mij niet bijster groot. 

Maar ik gaf het museum op als mijn geprefereerde werkplek en ging vervolgens op sollicitatiegesprek bij de kersverse adjunct-conservator, Francine de Nave (nu Francine barones de Nave).  

En jawel hoor, ik kreeg niet-geïnventariseerd archief te verwerken. Dat had niet rechtstreeks met de drukker Plantin of zijn opvolgers, de Moretussen, te maken.  

Maar wel met de familie van Theresia Mechtildis Schilders, die in de 18de eeuw trouwde met Jean-Jacques Moretus en zelf uit een voornaam koopmansgeslacht stamde. 

Ik had dan wel geschiedenis gestudeerd en al veel in het Stads- en het Rijksarchief gewerkt, maar de kunst van het inventariseren had ik niet echt onder de knie. 

Bovendien volstaan twintig maanden niet om een koopmansarchief dat zo maar eventjes drie eeuwen overspant, helemaal in kaart te brengen. 

De klus werd pas vijfentwintig jaar later afgemaakt door een juffrouw wier naam ik vergeet. 

De crisis en mijn persoonlijk noodlot zorgen ervoor dat ik na mijn burgerdienst in de journalistiek belandde (mijn allereerste stukjes verschenen in Knack terwijl ik nog in het museum werkte). 

Toen ik bijna twintig jaar later “voor serieus” in de Antwerpse musea aan de slag ging, waren er mensen die dachten dat ik nooit weg was geweest. 

Het leven loopt soms raar. Maar ik denk met veel plezier terug aan mijn tijd bij Francine de Nave, die één van mijn beste bazen ooit was, en aan het Museum Plantin-Moretus. 

De Vrijdagmarkt is nu een van de leukste pleinen van de stad, op mooie zomerdagen één groot terras, waar ik graag vertoef. 

Eerstdaags ga ik toch nog eens kijken naar de markt op Vrijdagmorgen, denk ik. Want die vindt nog altijd plaats. Sommige dingen veranderen nooit. Gelukkig.